Sỏi Thận - Những điều cần biết

Sỏi thận và sỏi niệu quản

Đối với người bệnh bị sỏi thận, việc điều trị sạch sỏi đã là một thành công lớn. Tuy nhiên nhiều bệnh nhân vẫn chưa hiểu được tầm quan trọng của điều trị sớm và nhận biết đâu là phương pháp điều trị đạt hiệu quả cao, an toàn, ít tổn thương đến thận.
Sỏi thận được tạo thành bởi sự lắng đọng các tinh thể từ các chất vôi như Canxi, Magie gắn kết với các gốc Phosphat, Oxalat, Urat … Do đó sỏi trở nên khá chắc chắn, và khó có thể bị phá hủy. Nếu không được điều trị, sỏi có thể gây nhiều tổn thương cho thận.

Các phương pháp điều trị sỏi thận

• Điều trị nội khoa: Điều trị nội khoa sỏi thận bằng thuốc uống để làm tan sỏi chỉ có hiệu quả và được dùng cho một số ít loại sỏi như sỏi axit uric. Các loại sỏi còn lại hầu như không có chứng cứ cho thấy loại thuốc nào có thể làm tan sỏi. Khi nào thì điều trị sỏi thận bằng phương pháp nội khoa ? Với sỏi thận < 5mm, bạn không cần phải điều trị gì cả. Điều cần làm là bạn nên uống nhiều nước, khoảng 2 lít nước mỗi ngày. Khi sỏi di chuyển từ thận xuống ống niệu quản, bạn có thể bị đau thắt vùng hông lưng, có thể kèm nôn ói và tiểu máu. Cơn đau thường kéo dài trong vài giờ và bác sĩ sẽ phải dùng thuốc để giúp bạn mau chóng giảm đau. Hầu hết sỏi niệu quản kích thước < 5mm đều có thể tự thoát ra ngoài với các biện pháp điều trị tống xuất sỏi. Sau khoảng từ 2 đến 4 tuần uống thuốc, 70% các trường hợp sỏi có thể ra ngoài qua đường tiểu. 
• Điều trị ngoại khoa: Khi sỏi có triệu chứng và hoặc ảnh hưởng đến chức năng thận. Trong thực tế những sỏi lớn lên theo thời gian hoặc gây thận ứ nước cần phải điều trị. Tùy thuộc vào đặc tính của sỏi, cơ địa bệnh nhân và các biến chứng do sỏi gây ra, người bệnh có thể có nhiều lựa chọn điều trị ngoại khoa lấy sỏi. Các phương pháp điều trị này bao gồm: Tán sỏi ngoài cơ thể, Tán sỏi thận nội soi qua da, Phẫu thuật nội soi lấy sỏi, Tán sỏi nội soi bằng Laser, Mổ mở lấy sỏi ... 

Tán sỏi ngoài cơ thể

Bác sĩ sẽ dùng một máy phát xung chấn động từ bên ngoài da hướng vào vị trí của sỏi trong thận. Sóng xung động tập trung sẽ làm cho sỏi bị vỡ nhỏ và theo nước tiểu đi ra ngoài cơ thể. Phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể được dùng chủ yếu cho các sỏi thận có kích thước dưới 2cm hoặc sỏi nằm ở đoạn trên của niệu quản.
Ưu điểm của phương pháp này là không đau, không tổn thương thận, không cần nằm viện, tỷ lệ sạch sỏi lên tới >80%. Nhược điểm: phụ thuộc chất lượng của máy tán sỏi và tay nghề của Bác sĩ. Chi phí điều trị trung bình khoảng 4 - 6 triệu

Tán sỏi nội soi bằng Laser

Thực chất của phương pháp này là tán sỏi nội soi, dụng cụ nội soi kèm theo đầu phát tia Laser được đưa vào niệu quản thông qua đường tiểu, tiếp cận sỏi và sử dụng năng lượng Laser để phá hủy sỏi thành nhiều mảnh và gắp ra ngoài.
Ưu điểm của phương pháp này là không đau, ít tổn thương, xuất viện trong vòng 24 giờ, không có vết mổ, hiệu quả sạch sỏi cao > 90%. Nhược điểm: có thể gặp một vài biến chứng như nhiễm trùng đường tiểu, tiểu máu, đau hông lưng. Chi phí điều trị khoảng từ 8-12 triệu đồng.

Tán sỏi thận nội soi qua da

Bác sĩ chọc 1 kim từ ngoài da vào thận dưới hướng dẫn siêu âm hoặc Xquang. Theo đường chọc dò này, bác sĩ dùng một bộ dụng cụ để nong rộng ra tạo đường hầm vào thận và dùng một ống soi thận nhỏ quan sát, tán sỏi và lấy ra ngoài cơ thể. Phương pháp này thường được sử dụng cho những bệnh nhân có sỏi thận lớn, sỏi thận phức tạp.
Ưu điểm: tổn thương thận tối thiểu, đau vết mổ ít và tỉ lệ sạch sỏi cao. Nhược điểm: có thể gặp biến chứng nguy hiểm như: nhiễm khuẩn, chảy máu, tụ dịch quanh thận, tổn thương các cơ quan lân cận… Chí phí điều trị trung bình 15-20 triệu đồng.

Phẫu thuật nội soi lấy sỏi thận

Bác sĩ phẫu thuật đưa dụng cụ nội soi vào trong cơ thể thông 3 lỗ nhỏ trên hông lưng của bệnh nhân để lấy sỏi. Phương pháp này thường dùng khi sỏi bể thận ngoài xoang, sỏi lớn ở niệu quản.
Ưu điểm là tỷ lệ sạch sỏi cao > 95%, ít tổn thương. Nhược điểm là bệnh nhân phải nằm viện 1 -2 ngày, có thể gặp một số các biến chứng như đau vết mổ, nhiễm trùng vết mổ, chảy máu vết mổ, đi tiểu có máu, rò rỉ nước tiểu qua vết mổ. Chi phí trung bình từ 10-12 triệu.

Mổ mở lấy sỏi

Phương pháp này hiện nay ít dùng do vết mổ dài, đau vết mổ, thời gian hồi phục kéo dài, áp dụng cho trường hợp sỏi thận phức tạp hoặc thất bại với các phương pháp điều trị khác.
Để tiện cho các bạn so sánh chúng tôi thống kê các thông số cơ bản vào bảng sau nhé!

Ống thông niệu quản là gì?

Ống thông niệu quản (ureteral stent)

Ống thông niệu quản là một ống đặc biệt được đặt trong niệu quản (một ống đưa nước tiểu từ thận xuống bàng quang).

Sỏi thận

Nước tiểu chứa nhiều chất khoáng và muối hòa tan. Khi nước tiểu có nồng độ cao với những chất này, sỏi sẽ được hình thành.
Sỏi thận lúc đầu còn nhỏ sau đó kích thước lớn dần. Sỏi có thể chiếm hết cấu trúc bên trong thận. Vài sỏi nằm ở thận và không gây ra vấn đề gì.

Một số sỏi có thể di chuyển xuống niệu quản (ống dẫn nối giữa thận và bàng quang). Khi sỏi đến bàng quang, sỏi có thể được tống xuất ra ngoài. Nếu sỏi kẹt ở niệu quản, sỏi làm tắc nghẽn dòng nước tiểu từ thận xuống bàng quang. Đây là nguyên nhân gây ra cơn đau quặn thận.

ThS. BS Nguyễn Tân Cương

Sỏi thận rất thường gặp, chiếm tỉ lệ khoảng 10% trong dân số. Bệnh sinh ra khi nồng độ một số chất xuất hiện quá nhiều trong nước tiểu so với bình thường, tạo thành những tinh thể, thành phần chính tạo sỏi. Sỏi canxi kết hợp với oxalat hoặc phosphat là loại sỏi phổ biến nhất. Ngoài ra còn có thể gặp các loại sỏi khác như: sỏi axit uric, struvite (sỏi nhiễm trùng), cystine và một số loại sỏi hiếm gặp khác.

Yếu tố nguy cơ

Có nhiều yếu tố liên quan đến sự tạo thành sỏi niệu nhưng yếu tố đóng góp chủ yếu là tình trạng thiếu nước. Nước tiểu bị cô đặc làm gia tăng sự hình thành các tinh thể từ những chất tạo sỏi. Những yếu tố nguy cơ khác bao gồm tiền sử gia đình bị sỏi, chế độ ăn, rối loạn đường ruột, béo phì và nghề nghiệp. Chế độ ăn có chất đạm, muối hoặc thức ăn giàu oxalate (lá xanh, các hạt, trà và socola) làm tăng nguy cơ tạo sỏi. Một số bệnh đường ruột như bệnh viêm ruột, rối loạn hấp thu, tiêu chảy mạn tính và phẫu thuật nối tắc qua dạ dày.
Khi sỏi phát triển có thể gây cản trở dòng nước tiều hoặc khi sỏi di chuyển xuống làm tắc niệu quản. Trong một số trường hợp, sỏi thận là chổ vi trùng trú ẩn gây nhiễm khuẫn niệu tái phát.

Triệu chứng

Sỏi thận thường được phát hiện tình cờ khi siêu âm kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, sỏi cũng có thể gây đau khi di chuyển xuống niệu quản (ống dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang) gây tắc ngẽn. Triệu chứng thường gặp nhất là đau vùng hông lưng. Đau từ sau lưng lan ra vùng bụng trước dưới sườn và xuống háng. Cơn đau nhiều có thể gây buồn nôn, ói và người bệnh không thể tìm được tư thế giảm đau. Bệnh nhân có thể tiểu máu (có hồng cầu trong nước tiểu) hoặc tiểu đau. Sỏi gây tắc ngẽn và đi kèm với sốt là tình huống cấp cứu cần phải được điều trị sớm.

Chẩn đoán

Chẩn đoán sỏi thận rất đơn giản. Bệnh sử ghi nhận có cơn đau quặn thận vùng hông lưng, không có yếu tố thúc đẩy đặc biệt. Thường có máu trong nước tiểu. Chẩn đoán xác định dựa trên hình ảnh học đường tiết niệu. X quang cắt lớp vi tính (CT Scan) không cản quang là phương tiện chẩn đoán chính xác nhất. Siêu âm thận có thể dùng để xác định tắc ngẽn và cũng có thể phát hiện sỏi. Xét nghiệm máu và nước tiểu để đánh giá tình trạng nhiễm trùng và chức năng hai thận.

Điều trị

Hầu hết sỏi thận kích thước dưới 5 mm có thể tiểu ra theo đường tự nhiên. Kích thước sỏi được xác định bằng hình ảnh học. Khi sỏi kẹt niệu quản, người bệnh sẽ được bác sĩ cho dùng thuốc để giúp tống xuất sỏi, tránh phải can thiệp phẫu thuật. Nếu sỏi lớn hoặc không thể tự ra được sau một thời gian điều trị bằng thuốc thì phải phẫu thuật. Dựa trên nhiều yếu tố, một trong các phương pháp phẫu thuật sau có thể được lựa chọn để điều trị sỏi như:
Tán sỏi ngoài cơ thể: dùng sóng xung động tập trung để phá vỡ sỏi. Những mảnh sỏi vỡ sẽ di chuyển theo đường tiểu ra ngoài cơ thể.
Tán sỏi nội soi ngược dòng với laser: dùng một ống soi niệu quản cứng hay mềm soi đường tiểu từ niệu đạo, bàng quang, niệu quản và bể thận để tán sỏi với laser
Lấy sỏi thận qua da: tạo một đường vào thận qua một vết cắt nhỏ trên da vùng lưng. Qua đó, một soi thận được đưa vào trong thận để tán sỏi và lấy sỏi ra ngoài.
Mổ mở khi các biện pháp điều trị trên thất bại, có bất thường giải phẫu học của thận hoặc khi có nhiễm khuẫn niệu

Tự chăm sóc

Nếu người bệnh bị sỏi thận nhỏ, có khả năng ra được thì khuyên họ uống nhiều nước. Vài loại thuốc có thể giúp tống xuất sỏi. Thuốc giảm đau nên được cho uống sớm trước khi cơn đau trở nên nghiêm trọng bởi vì cơn đau có thể xảy ra vài lần cho đến khi sỏi được tống xuất ra ngoài. Nếu bệnh nhân không thể ăn uống được do nôn ói thì cần cho người bệnh nhập viện để được theo dõi và điều trị. Trong một số trường hợp cấp cứu, người bệnh được đặt vào cơ thể một ống thông niệu quản hoặc ống dẫn lưu thận tạm thời để giải phóng tắc nghẽn. Trong tình huống này, sỏi có thể chưa được điều trị cùng lúc.
Dựa vào yếu tố nguy cơ, thành phần sỏi, và một số xét nghiệm cần thiết khác, người bệnh có thể được cho uống một vài loại thuốc để giảm sự tạo sỏi trong tương lai. Tất cả bệnh nhân sỏi niệu nên uống nhiều nước để duy trì lượng nước tiểu từ 2 lít trở lên mỗi ngày. Người bệnh nên hạn chế lượng muối, thịt động vật và thức ăn giàu oxalat trong khẩu phần ăn, tiêu thụ một lượng trung bình canxi. Không cấm canxi, ngay cả người bệnh bị sỏi có thành phần cơ bàn canxi trừ khi bác sĩ khuyên điều này vì có thể làm tăng nguy cơ tạo sỏi.

BS Nguyễn Tân Cương

Sỏi san hô là gì?

Sỏi loại này có hình dạng như san hô khi sỏi phát triển trong thận. Sỏi san hô hình thành do nhiễm khuẩn tái phát. Mặc dù sỏi thận lớn nhưng bạn có thể không cảm thấy. Sỏi gây đau ít hoặc hoàn toàn không có triệu chứng.
Sỏi san hô thận có thể làm giảm chức năng thận, ngay cả khi sỏi không gây tắc nghẽn. Hầu hết sỏi san hô là dạng sỏi struvite hay sỏi nhiễm khuẩn.
Bạn có thể tìm hiểu thêm thông tin từ bác sĩ và các chuyên gia dinh dưỡng. Kiểm soát cân nặng hợp lý cũng cũng có thể phòng ngừa bệnh đái tháo đường và sỏi thận.

Sỏi san hô thận

Sỏi của tôi không ra được. Tôi có cần phải phẫu thuật không?

Nếu sỏi ở niệu quản không ra được sau khi điều trị một thời gian hoặc khi sỏi gây đau, nhiễm trùng bạn cần phải phẫu thuật lấy sỏi.

Con của tôi sẽ bị sỏi thận bởi vì tôi có sỏi thận?

Sỏi thận rất phổ biến ở những người có tiền sử gia đình. Vài loại sỏi thận có tính di truyền. Nhưng thỉnh thoảng, sỏi thận hình thành chỉ đơn giản do thói quen chúng ta ăn uống. Thói quen và lối sống tương tự có thể là nguyên nhân tạo sỏi của các thành viên trong gia đình.

Sỏi thận có làm tổn thương thận của tôi không?

Có, nhưng cũng hiếm khi. Sỏi thận có thể làm tổn thương thận nếu có tình trang nhiễm khuẩn nghiêm trọng và tái diễn. Hoặc khi sỏi gây tắc nghẽn trong thời gian dài. Vài loại sỏi nếu không điều trị có thể làm thận ngưng hoạt động.

Làm thế nào tôi điều trị sỏi thận cùng với những bệnh khác như đái tháo đường, bệnh tim mạch...?

Thay đổi chế độ ăn cho người bệnh tim mạch cũng có thể giúp phòng ngừa sỏi thận. Chế độ ăn tốt với nhiều rau quả tươi và ít đạm động vật có thể hạn chế tạo sỏi và các bệnh khác.

Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi để sỏi phát triển?

Bạn vẫn có thể bị sỏi thận tái phát ngay cả khi bạn đã phẫu thuật, thay đổ chế độ ăn hoặc uống thuốc. Tuy nhiên, với chế độ ăn hợp lý và điều trị bằng thuốc bạn sẽ ít bị tạo sỏi hơn theo thời gian.

Tôi có cần thiết gặp bác sĩ để thao dõi sỏi thận không?

Trong quá trình điều trị, bác sĩ có thể yêu cầu bạn lấy nước tiểu 24 giờ và lấy máu kiểm tra để biết kết quả xét nghiệm nước tiểu có cải thiện không. Bác sĩ cũng kiểm tra bạn có tác dụng phụ khi dùng thuốc không.
Nếu bạn bị sỏi thận nhiều lần, bạn cần phải theo dõi bằng siêu âm, X quang và xét nghiệm nước tiểu để đảm bảo không có sỏi mới được hình thành. Bác sĩ cũng sẽ theo dõi để chắc chắn thuốc uống và và chế độ ăn mang lại kết quả tốt.

Bệnh viện Tâm Anh TPHCM

Khi bác sĩ biết tại sao bạn bị sỏi thận, bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn cách phòng ngừa sỏi, bao gồm thay đổi chế độ ăn, và dùng thuốc. Không có một chế độ ăn nào phù hợp cho tất cả mọi người. Mỗi người mỗi khác. Chế độ ăn của bạn có lẽ không phải là nguyên nhân tạo sỏi. Nhưng có những thay đổi chế độ ăn có thể làm sỏi ngưng hình thành thêm.

THAY ĐỔI CHẾ ĐỘ ĂN

Những mẹo ăn uống mà bác sĩ có thể đề nghị khi bạn bị sỏi thận:

Uống đủ dịch mỗi ngày

Nếu lượng nước tiểu không nhiều, bác sĩ sẽ khuyên bạn uống ít nhất 3 lít dịch mỗi ngày, tương đương với khoảng 10 ly nước. Đây là cách tốt nhất để làm giảm nguy cơ tạo sỏi mới. Nhớ uống nhiều hơn lượng dịch bị mất khi bạn đổ mồ hôi do vận động hoặc thời tiết nóng. Tất cả các loại thức uống được tính là dịch nhập vào cơ thể. Nhưng tốt nhất dùng thức uống không có hoặc rất ít năng lượng. Điều này cũng có nghĩa là hạn chế thức uống có đường hoặc có chứa cồn.
Biết được lượng dịch nhập mỗi ngày có thể giúp bạn biết bạn cần uống bao nhiêu để có khoảng 2,5 lít nước tiểu. Hãy dùng ly tại nhà, đo lường lượng dịch bạn uống trong 1 ngày hoặc 2 ngày. Uống bằng chai hoặc bình có ghi dung tích trên nhãn. Ghi lại lượng dịch đã uống và tính tổng cộng lượng dịch vào cuối ngày trong 24 giờ. Hãy đảm bảo lượng nước tiểu mục tiêu ít nhất là 2,5 lít mỗi ngày.
Những người bị sỏi cysteine được khuyến cáo uống nhiều dịch hơn nữa. Thường 4 lít dịch để làm giảm nồng độ cysteine trong nước tiểu.

Giảm lượng muối trong khẩu phần ăn.

Cách này dùng cho những người có khẩu phần ăn có nhiều muối và canxi hoặc cystine trong nước tiểu nhiều. Muối có thể làm tăng cả canxi và cystine trong nước tiểu. Bác sĩ sẽ khuyên bạn tránh thức ăn có nhiều muối. Trung tâm kiểm soát bệnh (CDC) khuyến cáo không nên ăn nhiều hơn 2,300 mg muối mỗi ngày. Những thức ăn sau có lượng muối cao và nên dùng vừa đủ:

• Tất cả các loại phô mai
• Hầu hết thịt và thức ăn động lạnh, bao gồm thịt muối, thịt nguội, hot dogs và and xúc xích
• Súp và rau quả đóng hộp
• Bánh mì, bánh mì tròn, bánh mì cuộn và bánh nướng 
• Đồ ăn nhẹ có muối như khoai tây chiên và bánh quy
• Xà lách đóng hộp và ngủ cốc ăn sáng 
• Dưa chua và quả olive
• Các món thịt hầm và các món ăn hỗn hợp khác, bánh pizza và mì nướng kiểu ý 
• Nước sốt đóng hộp và đóng chai
• Một số gia vị, muối ăn và một số hỗn hợp gia vị

Ăn nhiều rau quả

Ăn ít nhất 5 phần gồm trái cây và rau quả mỗi ngày, được khuyến cáo cho tất cả những người có sỏi thận. Ăn rau quả cung cấp cho bạn kali, chất xơ magiê, chất chống oxy hóa phytate and citrate, tất cả các chất này có thể tránh tạo sỏi.
Một phần ăn gồm 1 ít trái cây, hoặc 1 củ khoai tây hoặc 1 cốc rau tươi. Với rau luộc, 1 phần ăn là ½ cốc. Nếu bạn không thể ăn đủ lượng rau quả, hãy thảo luận với bác sĩ để tìm giải pháp phù hợp nhất cho bạn.

Ăn thức ăn có ít oxalat.

Khuyến cáo này dành cho người bệnh có lượng oxalate cao trong nước tiểu. Ăn thức ăn giàu canxi có thể kiểm soát lượng oxalate trong nước tiểu. Oxalat nước tiểu được kiểm soát bằng cách lượng canxi trong thức ăn làm giảm nồng độ oxalate trong cơ thể. Nhưng nếu như thế cũng chưa đủ kiểm soát oxalate nước tiểu, bạn phải tiêu thụ ít thức ăn có hàm lượng oxalate cao. Gần như tất cả thức ăn có nguồn gốc thực vật đều chứa oxalat, nhưng chỉ có vài loại chứa nhiều oxalat. Những thực phẩm này bao gồm rau spinach, đại hoàng và hạnh nhân. Không cần thiết phải ngưng hoàn toàn thức ăn có oxalat. Nên xem xét cho từng trường hợp và tùy thuộc lý do tại sao nồng độ oxalate của bạn lại cao.

Ăn ít thịt

Nếu bạn bị sỏi cysteine hoặc sỏi canxi oxalate và lượng axit uric nước tiểu cao, bác sĩ sẽ khuyên bạ
Nếu bác sĩ cho rằng chế độ ăn của bạn làm tăng nguy cơ sỏi thận, bác sĩ sẽ khuyên bạn ăn ít thịt, cá, hải sản, thịt gia cầm, thịt lợn, thịt cừu, thịt săn. Điều này có nghĩa là dùng những thực phẩm này 1 hoặc 2 lần thay vì 2 hoặc 3 lần mỗi ngày, ít lần dùng hơn trong tuần hoặc phần ăn ít hơn. Số lượng để hạn chế phụ thuộc vào lượng tiêu thụ hiện tại và chế độ ăn của bạn ảnh hưởng như thế nào đến nồnn ăn ít chất đạm.g độ axit uric của bạn.

Thức ăn có nguy cơ tạo sỏi

Ăn vừa đủ lượng canxi

Nếu bạn dùng thực phẩm bổ sung canxi, hãy chắc chắn là bạn không dùng quá nhiều, cũng không quá ít. Hãy thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng về việc bạn có cần thực phẩm bổ sung canxi không. Các nguồn cung cấp canxi tốt để lựa chọn thường là những loại có ít muối. Dùng thức ăn hoặc đồ uống giàu canxi trong bữa ăn mỗi ngày là một thói quen tốt. Có nhiều nguồn cung cấp canxi không từ sữa, chẳng hạn như thực phẩm tăng cường canxi. Đây là những lựa chọn tốt, đặc biệt là nếu bạn tránh dùng sữa.
Bạn thường được cung cấp đủ canxi từ chế độ ăn mà không cần bổ sung thêm nếu bạn ăn 3-4 phần thức ăn giàu canxi. Nhiều thực phẩm và đồ uống có chứa canxi trong đó.
Vài loại thực phẩm và đồ uống có thể dễ dàng bổ sung vào bữa ăn hằng ngày như:

THỨC ĂN
GIÀU CANXI	LƯỢNG	CANXI (MG)
Nước uống tăng cường canxi
Không từ sữa,	1 cốc	400-450
Nước trái cây
Sữa, bơ sữa	1 cốc	300
(tốt nhất ít béo)
Thức uống vi sinh từ sữa bò	1 cốc	300
Sữa chua từ bò	3/4 cốc	150-300
Sữa chua đậu nành

THUỐC PHÒNG NGỪA SỎI THẬN

Thay đổi chế độ ăn và uống nhiều nước có thể không đủ để ngăn tạo sỏi. Bác sĩ có thể cho bạn thêm thuốc uống. Loại sỏi và những bất thường trong nước tiểu giúp cho bác sĩ quyết định loại thuốc nào bạn cần và loại thuốc nào là tốt nhất.

Phòng ngừa sỏi thận là tìm hiểu lý do tại sao bạn bị sỏi thận. Bác sĩ sẽ cho bạn làm các xét nghiệm cần thiết để xác định nguyên nhân tạo sỏi. Khi biết được nguyên nhân, bác sĩ sẽ hướng dẫn giúp bạn không để sỏi tái phát. Những xét nghiệm mà bác sĩ đề nghị thực hiện được liệt kê bên dưới.

TIỀN SỬ BỆNH VÀ CHẾ ĐỘ ĂN

Bác sĩ sẽ hỏi bạn về tiền sử cá nhân hoặc gia đình. Bác sĩ có thể hỏi bạn:

• Trước đây bạn có bị sỏi thận không?
• Có ai trong gia đình bạn bị sỏi thận không?
• Bạn có bệnh gì mà làm tăng nguy cơ tạo sỏi không, như tiêu chảy kéo dài, gout hoặc đái tháo đường không?

Thức ăn dễ tạo sỏi thận

Thói quen ăn uống cũng cung cấp thông tin hữu ích. Bạn có thể đang dùng những thức ăn có nguy cơ tạo sỏi. Cũng có thể bạn đang dùng khẩu phần có quá ít thức ăn phòng ngừa sỏi hoặc uống không đủ dịch.
Biết được tiền sử bệnh, tiền sử gia đình và chế độ ăn có thể giúp bác sĩ xác định lý do cơ thể bạn hình thành sỏi thận.

XÉT NGHIỆM MÁU VÀ NƯỚC TIỂU

Sau khi hỏi bệnh sử và khám bệnh, bác sĩ cho bạn làm xét nghiệm máu và nước tiểu. Xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện nguyên nhân tạo sỏi. Xét nghiệm nước tiểu có thể thấy nhiễm khuẩn đường tiết niệu hoặc các tinh thể, tiêu biểu cho một loại sỏi. Nếu bạn có nguy cơ cao sỏi tái phát, xét nghiệm nước tiểu 24 giờ được thực hiện để đánh giá nồng các chất tạo sỏi khác trong nước tiểu. Kết quả của xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ đưa ra những khuyến cáo chế độ ăn đặc biệt và thuốc dự phòng sỏi tái phát.

Phân tích nước tiểu

CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH

Khi bác sĩ gặp bạn lần đầu và trước đây bạn đã có sỏi thận, bác sĩ có thể yêu cầu xem hình ảnh X quang đã làm gần đây hoặc cho bạn siêu âm hoặc chụp X quang. Bác sĩ làm như vậy để kiểm tra xem có sỏi trong đường tiểu của bạn hay không. Xét nghiệm hình ảnh có thể được lặp lại để kiểm tra sỏi có lớn không. Bạn cũng cần xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh nếu bạn bị đau, tiểu máu (máu trong nước tiểu) hoặc nhiễm trùng tái phát.

Sỏi thận dạng san hô

PHÂN TÍCH SỎI

Nếu bạn tiểu ra sỏi hoặc phẫu thuật lấy sỏi, bác sĩ sẽ đề nghị bạn lấy sỏi để làm xét nghiệm. Phân tích sỏi sẽ xác định loại sỏi. Thông tin này giúp cho bác sĩ quyết định biện pháp tốt nhất phòng ngừa sỏi.

Lấy sỏi thận qua một đường mổ rất nhỏ trên da

Lấy sỏi thận qua da (PCNL) là phương pháp điều trị tốt nhất với những sỏi thận kích thước lớn. Bệnh nhân được cho ngủ khi phẫu thuật. PCNL tạo một vết cắt nhỏ khoảng 1cm vùng hông lưng, vừa đủ rộng để đưa 1 ống soi vào trong thận, nơi có chứa sỏi.
Một dụng cụ được đưa vào trong ống soi để phá vỡ sỏi. Do PCNL có thể lấy sỏi ra khỏi cơ thể, nên được xem như là phương pháp điều trị tốt nhất sỏi lớn ở thận.

Dẫn lưu thận sau mổ

Sau khi phẫu thuật PCNL, một ống nhỏ thường được đặt vào thận để dẫn lưu nước tiểu vào một túi chứa bên ngoài (túi dẫn lưu thận). Ống này cũng giúp cầm máu. Ống được lưu qua đêm hoặc trong vài ngày. Bạn có thể phải ở lại bệnh viện đến ngày hôm sau.
Bác sĩ niệu có thể cho bạn chụp X quang khi bạn còn nằm viện để kiểm tra sỏi. Nếu còn sót sỏi, bác sĩ có thể nội soi thận một lần nữa để lấy sỏi. Bạn có thể bắt đầu hoạt động bình thường sau 1 đến 2 tuần.

Nội soi niệu quản

Nội soi niệu quản (URS) được dùng để điều trị sỏi thận và sỏi niệu quản. URS đưa một ống soi nhỏ, gọi là ống soi niệu quản, vào bàng quang, lên niệu quản và vào trong thận. Ống soi cứng được dùng cho sỏi nằm ở phần thấp niệu quản, gần bàng quang. Ống soi mềm được dùng để điều trị sỏi nằm ở niệu quản đoạn trên và sỏi thận.
Ống soi niệu quản cho phép bác sĩ niệu nhìn thấy sỏi, không có vết mổ. Bạn có thể được cho ngủ trong khi phẫu thuật. Khi bác sĩ nhìn thấy sỏi, một cái rọ nhỏ dùng để bắt sỏi nhỏ và lấy ra. Nếu sỏi quá to, sỏi phải được phá vỡ thành nhiều mảnh nhỏ bởi dụng cụ tán sỏi dùng năng lượng laser, siêu âm hay xung hơi.

Dùng rọ bắt sỏi

Khi sỏi được lấy ra bác sĩ có thể đặt vào niệu quản một ống lưu tạm thời. Ống thông nhỏ làm bằng nhựa cứng giúp niệu quản mở rộng để nước tiểu có thể dễ dàng di chuyển từ niệu quản xuống bàng quang. Không giống như ống thông tiểu hay ống dẫn lưu thận, ống này nằm hoàn toàn bên trong cơ thể, không cần túi bên ngoài để chứa nước tiểu.

Bạn có thể về nhà trong ngày ngay sau phẫu thuật và có thể hoạt động bình thường trong khoảng 2-3 ngày. Nếu bác sĩ có đặt 1 ống trong niệu quản của bạn, bác sĩ sẽ lấy ống ra sau 4-10 ngày. Thỉnh thoảng có 1 sợi dây của đầu ống thông, bằng cách kéo dây ra bạn có thể tự lấy ống thông. Điều quan trọng là ống thông được lấy ra khi nào bác sĩ yêu cầu. Để lại ống trong một thời gian dài có thể gây nhiễm khuẩn và làm giảm chức năng thận.